Bewust van normen en waarden

Denk eens na over het volgende. Wel of geen telefoon gebruiken tijdens de lunch? Wel of geen bier op donderdagavond? Wel of geen boodschappen doen in het dorp wanneer je ziek gemeld bent? Moet je de buurman groeten wanneer je niet lekker in je vel zit?

Het zijn zomaar wat keuzes die gemaakt worden op basis van je individuele normen en waarden. Iedereen heeft ze en voor iedereen kunnen ze een beetje of totaal anders zijn. Cliënten hebben ze, begeleiders hebben ze. Ouders en verwanten hebben ze zelfs. Logisch toch?

Bewust zijn van aanwezige normen en waarden.
Ik heb de afgelopen jaren gemerkt dat normen en waarden een centraal beginsel zijn in de zorg- en ondersteuning van onze cliënten. We stimuleren met elkaar de eigen regie van cliënten en daarbij komt dan ook meer ruimte voor vele verschillende opvattingen en uitvoeringen daarvan. Professionaliteit betekent voor mij het bewust zijn van die aanwezige normen en waarden en daar voorzichtig mee omgaan. Het betekent voor mij dat mijn eigen normen en waarden soms -bewust- op de achtergrond staan. In de praktijk heb ik mijzelf al wel eens betrapt op een moment waarop ik niet scherp was op de aanwezige normen en waarden in het team..

De praktijk.
Samen met een aantal cliënten zat ik op een zondagmiddag te lunchen in de huiskamer. Het was gezellig, we zouden ‘s middags nog een eindje gaan toeren met de auto. De cliënten waren enthousiast. Een van de cliënten pakt tijdens het eten haar telefoon uit haar broekzak en begint te typen. Ze lijkt een berichtje te hebben gehad en hier op te antwoorden. Het moment duurt ongeveer 2 minuten en daarna bergt ze hem weer op. Terwijl dit gebeurt wordt ik door een andere cliënt nadrukkelijk gewezen op de telefoon boven tafel. “Dat mag niet hè, tijdens het eten” wordt er gezegd. Om te voorkomen dat de situatie ongezellig wordt ga ik er niet op in. Ik besluit deze situatie eens met collega’s te reflecteren.

“Belachelijk, onder het eten zit je toch niet op de telefoon?!”. “Alleen een berichtje sturen is niet zo erg, toch?”. “Dat doen wij thuis ook niet”. Een aantal reacties van collega’s. Voor mij is het kraakhelder: het gaat om de verschillen in normen en waarden. Iedereen pakt dit dus anders aan. En er is geen goed of fout.

Een ander voorbeeld deed zich voor toen een van de cliënten in een huispak naar de gezamenlijke huiskamer kwam. Het was zo’n lekker warm pak met een muts welke lijkt op een dierenkop. Ik vond het een geweldig beeld zo in de huiskamer. Binnen de locatie bleken normen en waarden ook deze situatie lastig te maken. Je hoort toch niet in een pyjama naar de huiskamer te komen? Een huispak is voor in je appartement, niet voor in het “openbaar”.” Tja, zeg het maar...

Nou worstel ik regelmatig met de volgende vraag: mogen deze verschillen er zijn? Vang je dit in huisregels? Hoe zou jij hiermee om gaan?